ARAPÇADA İSİM CÜMLESİ

       Cümle başında yer alan "mübteda" ve onu takip eden "haber"den oluşan en sade cümle türüdür.
       Mübteda; ya marife bir isimdir yani belirli isim ya da marife ismin yerini tutan zamir, ilgi zamiri, işaret ismi ve benzeri bir sözcük olabilir.
       Haber; nekre bir isimdir yani belirsiz isim olup mübteda ile ilişkili olarak bir yargıyı ifade eder ve yüklem görevi görür.
       Mübteda ve haber arasında tekillik-ikillik-çoğulluk, erillik-dişillik yönlerinden uyuma bakılır. Fakat mübtedanın "akılsız varlıklara işaret eden bir çoğul" olması durumunda uyuma bakılmayarak haber "müfred(tekil) müennes" gelir.

Örnek: (Kız öğrenci çalışkandır.)            . اَلطََّاِلبَةُ مُجْتَهِدَةٌ
                (İki kız öğrenci çalışkandır.)      . اَلطََّاِلبَتَانِ مُجْتَهِدَتَانِ
                (Kız öğrenciler çalışkandır.)       .اَلطََّالِبَاتُ مُجْتَهِدَاتٌ

NOT 1: Mübteda ve haber "merfû"dur. Tekil, kırık çoğul ve cemi müennes salim kelimelerin merfûluk alameti "ötre"dir

NOT 2: İsim cümlesinin mübtedasının  başına bazen anlamı pekiştirmek için fethalı bir lam  لَ getirilebilir. Bu harf, cümlenin anlamını vurgulamak dışında başka herhangi bir göreve sahip değildir.

 Örnek: (Bu mümkün değil!)    ! لَهَذَا مُسْتَحِيلٌ  

                     CEM'İ (ÇOĞUL) ÇEŞİTLERİ:
           
1-Cem'i Müzekker Salim (Kurallı Eril Çoğul): Eril özel isimlerin ve bu isimleri niteleyen; ism-i fail, ism-i meful etc. gibi fiilden türetilmiş sıfatların çoğul formları cemi müzekker salim formunda yapılır. Fiilden türetilmiş olan sıfatların zaman içerisinde isimleşmesi de mümkündür.
   Tekil ismin sonuna  "duruma göre " ( ونَ ) veya ( ينَ )  getirilerek yapılır. 
    
     Örnek:  (yolcular)  مُسَافِرُونَ
             (Aliler )     عَلِيُّونَ

2-Cem'i Müennes Salim (Kurallı Dişil Çoğul): Dişil özel isimlerin ve bu isimleri niteleyen; ism-i fail, ism-i meful etc. gibi fiilden türetilmiş sıfatların çoğul formlarları cemi müennes salim formunda yapılır. Fiilden türetilmiş olan sıfatların zaman içerisinde isimleşmesi de mümkündür.
     Sonunda dişilik Te'si ( ة ) bulunan tekil ismin sonundaki bu (te) ة kaldırılır. Yerine ise elif ve açık te ( ات ) harfleri gelir. 
    
    Örnek: (öğretmenler)     مُدَرِّسَاتٌ
           (Ayşeler)         عَائِشَاتٌ

3-Cem'i Teksir/Mükesser (Kuralsız Eril ve Dişil Çoğul): Tekil bir ismin harf çatısı bozularak kimi zaman birkaç harf ilave ederek, bazen de birkaç harf atılarak yapma suretiyle belirli vezinlerde elde edilen çoğul formudur. 
      Bir kelimenin hangi kırık (düzensiz) çoğul olduğunu bulmak için, standart bir kalıp bulunmadığından dolayı bu noktadaki eksikliğinizi bol bol kitap okuyup ve sözlüğe bakarak giderebilirsiniz.

   Örnek: (kitaplar)  كُتُبٌ              (kitap) كِتَابٌ
          (kapılar)   اَبْوَابٌ            (kapı) بَابٌ

               MÜFRED, TESNİYE ve CEMİ İSİMLER

TEKİL İSİM (MÜFRED): Eril ya da dişil tek bir varlığı simgeleyen isim türüdür.

Örnek:    (bir arkadaş) صَدِيقٌ            (bir asker) جُنْدِيٌّ

İKİL İSİM (TESNİYE):  Eril ya da dişil iki varlığı simgeleyen isim türüdür. 

Örnek:    (iki oda)  غُرْفَتَانِ                 (anne-baba) وَالِدَانِ

ÇOĞUL İSİM ( CEMİ):  İkiden fazla eril veya dişil varlığı simgeleyen isim türüdür.

Örnek:   (çocuklar)  اَطْفَالٌ                 (bayan öğretmenler) مُعَلِّمَاتٌ


NOT : Arapça'da çoğul anlamı veren ve Cins İsim olarak nitelendirilen bir kelime çeşidi vardır. Bu kelimelerden Tekil İsim elde etmek için iki yol izlenir:

1- Cins ismin sonuna yuvarlak te getirmek   " ة  " : 

(bir limon)     لَيْمُونَةٌ                        (limon)      لَيْمُونٌ
(bir çiçek)      زَهْرَةٌ                          (çiçek)       زَهْرٌ
(bir tavşan)    أَرْنَبَةٌ                          (tavşan)     أَرْنَبٌ
                                                           
2- Cins ismin sonuna şeddeli bir ye harfi getirmek  " يّ " yani ism-i mensup yapmak

(bir Türk)         تُرْكِيٌّ                    Türkler-Türk Milleti   (تُرْكٌ )                 
(bir Bedevi)       أَعْرَابِيٌّ                 Bedeviler             (أَعْرَابٌ)
(bir Arap)          عَرَبِيٌّ                  Araplar-Arap Milleti    (عَرَبٌ)

           ARAPÇADA MÜZEKKER VE MÜENNES İSİMLER 

MÜZEKKER (ERİL) İSİM: Canlı ya da cansız varlıkların kendisinde dişilik alameti bulunmayan, eril olanı için kullanılan isim türüdür.

Örnek: ( kitap)  اَلْكِتاَبُ          (sınıf)    اَلصَّفُّ    

       (ev)      اَلْبَيْتُ           (baba)      اَلْاَبُ

MÜENNES  ( DİŞİL ) İSİM: Canlı ya da cansız varlıkların kendisinde dişilik alameti bulunan cansız varlıklar için kullanılan bir isim türüdür.

Örnek: (Ayşe )    عَائِشَةُ        (çiçek)    آلزَّهْرَةُ
      (araba)     اَلسَّيَّارَةُ       (anne)    اَْﻻُٔمُّ


           Arapçada Müenneslik Alametleri:

1- Tâ'yi Merbuta: İsimlerin sonunda gelen yuvarlak te'dir. 

    (kadın öğretmen)  اَلْمُعَلِّمَةُ            (okul)   اَلْمَدْرَسَةُ


2- Elif-i Maksûre: İsimlerin sonlarına getirilir ve    ى -َ   şeklinde yazılır.

    (en güzel)            حُسْنَى          (Selma)   سَلْمَى            

3- Elif-i Memdûde: İsimlerin sonlarına getirilir ve   ا ء   şeklinde yazılır.

    (çöl )               صَحْرَاءُ         (yeşil)    خَضْرَاءُ


NOT: 1. kural hariç, diğer kurallardaki örneklerde görüldüğü gibi elif-i maksûre ve elif-i memdûde olan harfler, kelimenin asıl kök harfinden olmayıp, bu kelimelerin dişiliğine işaret olmak üzere kelime köklerine sonradan ilave edilmiş fazlalık yani (ZÂİD) harflerdir. Bu fazlalık harfleri kelimeden çıkarttığımızda, kelimenin orjinalinde bir değişim ya da eksilme söz konusu olmayacaktır.

          Oysaki sonunda mesela elif-i memdûde bulunan bir örnekte ( دُعَاءٌ ) bu sözcük dişil değildir. Bu sözcüğün sonunda yer alan harf kelimenin aslî harfidir. Bu durum, kelime sonundaki memdûdelik harfinin atılmasından sonra geriye kalan 2 harften de anlaşılabilir.

          Bazı semaî müennes kelimeler de vardır. Bunlar müenneslik alametlerinden birini almadıkları halde müennes kabul edilirler:
         
(göz) عَيْنٌ    ،(el) يَدٌ  ،(yeryüzü)  أَرْضٌ
   

                                              ARAPÇADA CÜMLE ÇEŞİTLERİ


     Arapça'da iki temel cümle kalıbı vardır:

1. İSİM CÜMLESİ: Bir isim ile başlayan cümle çeşidine denir. Bunlar ismin yerini tutan zamir, işaret ismi, ilgi zamiri vb. olabilmektedir. Şimdi aşağıdaki cümle örneklerini inceleyelim:

     ( Ders kolaydır.)     .الدَّرْسُ سَهْلٌ  
     (Araba hızlıdır.)     . اَلسَّيَّارَةُ مُسْرِعَةٌ

NOT: İsim cümlesinin öznesine "mübteda" denir. Yüklemine ise "haber" denir.

2. FİİL CÜMLESİ: Bir fiille başlayan cümle çeşididir. Şimdi aşağıdaki cümle örneklerini inceleyelim:

     (Kışın soğuk su içme!)         (. لاَ تَشْرَبْ  مَا ءً  بَارِدًا  فِي الشِّتَاءِ )
     (Öğrenciler okula gidiyor.)   (. يَذْهَبُ اَلطَّلاَّبُ إِلَي اَلْمَدْرَسَةِ  )

ARAPÇADA KELİME ÇEŞİTLERİ (أنواع الكلمة العربية)

     Arapça'da 3 tür kelime vardır. Bunlar: İSİM, FİİL ve HARF'tir.

İSİM: كاَتِبٌ٬  مُحَمَّدٌ ٬ قَلَمٌ

FİİL: ذَهَبَ ٬قاَلَ٬ تَدْخُلُ

HARF: فِي٬ لِ٬ مِنْ٬ عَنْ٬ فَ٬ عَلَى٬ إِلَى٬ ثُُمَّ٬ وَ٬ گ٬لَنْ

Arapça bir cümleyi Türkçe'ye çevirirken; öncelikle şuna dikkat edilmelidir: Bu kelimenin türü isim mi, fiil mi ya da harf midir?

• İsimler, bir insanı, bir cansız varlığı, bir bitkiyi, bir hayvanı, bir niteliği veya soyut bir manayı belirtmek için kullanılabilir.

  Örneğin; عَلِيٌّ(Ali), كَبِيرٌ (büyük), عَمَلٌ çalışmak

• Fiiler, zaman yönünden 3 kısma ayrılır:

1.Mazi:Geçmişte meydana gelmiş bir eylemi anlatan fiil türüne denir.

Örneğin; جَلَسَ (oturdu), كَتَبَ (yazdı)

2.Muzari: Şu anda gerçekleşen ya da gelecekte gerçekleşecek olan bir eylemi anlatan fiil türüne denir.

Örneğin; أَذْهَبُ (gidiyorum), يعْمَلُ (çalışıyorlar)

3.Emir: Karşımızdaki bir şahıstan, herhangi bir eylemin yapılmasını ya da bir isteğin yerine getirilmesini istediğimiz durumlarda kullanılan fiil türüne denir.

Örneğin; إِذهَبْ (git), اِسْتَيْقِظْ (uyan)

• Harfler, tek başına bir anlam ifade etmeyen, birleştiği isim ya da fiille birlikte anlam kazanan kelime türüne denir. 

       İsimlerin başına gelen harfler: إِلَى٬ مِنْ٬ كَ٬ بِ٬ فِي٬ عَلَى٬ عَنْ

     Fiillerin başına gelen harfler:   لَنْ٬ لَمْ٬ أَنْ٬ قَدْ٬ كَيْ٬ لَمَّا

     Hem isimlerin hem de fiillerin başına gelen harfler: فَ٬ وَ٬ ثُمَّ

 NOT: Harfler, cümlenin tam bir ögesi olarak nitelendirilmez. Yani iraptan yerleri yoktur.